Уваход
Радзім Гаўрылавіч Гарэцкі нарадзіўся 7 снежня 1928 года ў Мінску, дзе і жыве па сёння. У беларускай сталіцы ён адзначыў свой 95-гадовы юбілей. Ягоны дзядзька – класік беларускай літаратуры Максім Гарэцкі, а бацька – доктар геолага-мінералагічных навук, заслужаны дзеяч навукі Беларусі. Але не толькі гэтым знакаміты Радзім Гарэцкі.
З сям'і доўгажыхароў
У сям'і Гарэцкіх асабліва доўга жылі мужчыны – калі і не пераступалі стагадовую мяжу, то былі блізкімі да гэтага. "Мая мама, яе мама і тата памерлі ў 93. Па бацькавай – дзед пражыў больш за 89 (памёр ад хваробы), а бабуля памерла раней – бо аперацыю ёй зрабілі. Але ў родзе былі і тыя, хто пражыў 100", – успамінаў у адным з інтэрв'ю Радзім Гаўрылавіч.
Акрамя добрых генаў дапамагае аптымізм і любоў да жыцця. Важная рыса Гарэцкіх – добразычлівасць, адсутнасць злосці і зайздрасці. Гэта дапамагае захоўвацца ў добрай форме.
Розніца з жонкай – 20 гадоў
У Радзіма Гаўрылавіча з жонкай Галінай Рыгораўнай розніца ва ўзросце – 20 гадоў. Пазнаёміліся яны на лыжах пад Мінскам. "Яна ехала, я ехаў. У яе саскачыла лыжа – я дапамог. Затым зноў паехалі. Так і дакаталіся", – апісваў першую сустрэчу юбіляр і дадаваў, што самае галоўнае ў адносінах – поўны давер. Рэўнасць руйнуе каханне.
Размаўляе па-беларуску згодна з класічнымі нормамі
"З бацькам я амаль не жыў. Ён то ў турме, то ў камандзіроўках. Я жыў з мамай і яе бацькамі. Дзед і бабуля былі з Беластока, але рускамоўныя. І яны мяне выхоўвалі – я беларускай не ведаў. І толькі калі пачалі жыць разам з маці і бацькам у канцы вайны, я загаварыў па-беларуску", – расказваў Гарэцкі.
У Беларусь пасля свайго нараджэння ён вярнуўся ў снежні 1971. І ўжо размаўляў па-беларуску. Гэта была мова, блізкая да тарашкевіцы (моўная норма, якая лічыцца класічнай да рэформы 1933 года), бо бацькі так размаўлялі.
Сын самага маладога акадэміка Беларусі
Бацька Радзіма Гарэцкага Гаўрыла Іванавіч (1900-1988) – геолаг і эканаміст, які застаецца наймаладзейшым абраным акадэмікам у нашай краіне, гэта званне ён атрымаў у 28 гадоў.
У 1930 быў арыштаваны па сфабрыкаванай справе. Асуджаны да расстрэлу, які замянілі высылкай. Вызвалены датэрмінова, зноў арыштаваны, зноў вызвалены. У 1938 асуджаны да расстрэлу. Вызвалены.
Быў выбітным вучоным, адным з заснавальнікаў Беларускай акадэміі навук. Рэабілітаваны ў 1958 годзе за адсутнасцю складу злачынства.
Унук спявачкі
Бабуля Радзіма Гаўрылавіча Еўфрасіння была народнай спявачкай і казачніцай, ведала вялікую колькасць песень і сама складала. Літаратар Максім Гарэцкі дзякуючы ёй напісаў кнігу "Народныя песні з мелодыямі" – запісваў словы, а кампазітары Ягораў і Аладаў – ноты. Атрымалася 318 песень!
Аўтар шыкоўнага выдання пра Максіма і Гаўрылу Гарэцкіх
Радзім Гаўрылавіч у 2008 годзе выдаў у Мінску кнігу "Браты Гарэцкія". У ёй сабраны ўнікальныя фота, цікавыя і важныя факты пра жыццё і дзейнасць Максіма Гарэцкага, класіка беларускай літаратуры, якога можна паставіць у адзін шэраг са славутымі і знакавымі імёнамі першай паловы ХХ стагоддзя, а таксама пра Гаўрылу Гарэцкага – акадэміка і вучонага. Гэта сотні старонак, якія апісваюць лёсы гэтых людзей і эпоху, у якую яны жылі, на падставе сведчанняў і ўспамінаў іх сучаснікаў.
Абгрунтаваў асноўныя напрамкі нафтапошукавых работ
З калектывам беларускіх геолагаў Радзім Гарэцкі распрацаваў новае нафтагеалагічнае раянаванне Прыпяцкага прагіну і абгрунтаваў асноўныя напрамкі нафтапошукавых работ, звяртаючы ўвагу на важнасць сейсмастратыграфічных метадаў лакальнага і занальнага прагнозаў.
Новыя метадычныя прыёмы пошуку радовішчаў нафты, распрацаваныя ім з калегамі, былі абаронены пяццю аўтарскімі пасведчаннямі аб вынаходніцтве. Сумесна з геолагамі-нафтавікамі Беларусі, Літвы, Украіны ўдзельнічаў у падрыхтоўцы і публікацыі фундаментальнай манаграфіі.
Дзякуючы энергічным намаганням Радзіма Гаўрылавіча, у Беларускім дзяржаўным універсітэце пасля 30-гадовага перапынку пачалася падрыхтоўка геолагаў. Ён арганізаваў кафедру дынамічнай геалогіі і ў 1995-1997 гадах быў яе загадчыкам, чытаў лекцыі аб агульнай геатэктоніцы і праблемах асадкавых адкладаў Беларусі.
Бонус – жарт пра навукоўцаў ад Радзіма Гарэцкага
"Калі ў навукоўца вялікі жывот, кажуць: "Выдающийся учёный". Калі проста тоўсты: "Крупный учёный". А калі як я, лысы, – "Блестящий учёный".
Радзім Гаўрылавіч Гарэцкі – вучоны ў галіне геалогіі, геатэктонікі. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1977; член-карэспандэнт з 1972), замежны член Расійскай акадэміі навук (1994), доктар геолага-мінералагічных навук (1969), прафесар (1980). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1978).
Скончыў Маскоўскі нафтавы інстытут ім. І.М. Губкіна (1952).
У 1952-1971 гг. –навуковы супрацоўнік геалагічнага інстытута АН СССР.
З 1971 г. – загадчык аддзела (з 1978 г. лабараторыяй) Інстытута геахіміі і геафізікі АН БССР (з 1994 г. Інстытут геалагічных навук).
У 1977-1993 гг. – дырэктар Інстытута геахіміі і геафізікі АН Беларусі.
У 1992-1997 гг. – віцэ-прэзідэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.
У 1995-1997 гг. – загадчык кафедры Белдзяржуніверсітэта. У цяперашні час галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута прыродакарыстання Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.
У 1973-1990 гг. – член Бюро, намеснік старшыні, старшыня Міжведамаснага тэктанічнага камітэта АН СССР.
З 1975 г. – намеснік старшыні, старшыня Беларускага Нацыянальнага камітэта па міжнароднай праграме геалагічнай карэляцыі, з 1993 г. член Амерыканскага геафізічнага Саюза.
У 1994-2008 гг. – галоўны рэдактар часопіса "Літара".
Аўтар 515 навуковых прац і больш за 300 навукова-папулярных выданняў, у тым ліку 46 манаграфій, 41 карты геалагічнага зместу, 5 вынаходстваў.
Узнагароды
Дзяржаўная прэмія СССР 1969 г. за тэктанічную карту Еўразіі і манаграфію "Тэктоніка Еўразіі" (М., 1966, у суаўт.). Дзяржаўная прэмія БССР 1978 г. за распрацоўку тэктанічнай карты Беларусі і манаграфію "Тэктоніка Беларусі" (Мн.:, 1976, у суаўт.). Прэмія Расійскай АН 1986 г. імя акадэміка Н.С.Шацкага. Прэмія НАН Беларусі і Сібірскага аддзялення РАН імя акадэміка В.А.Капцюга 2004 г. за цыкл сумесных работ "Верхнепратэразойскія і палеазойскія комплексы Беларусі і Сібіры: Геалогія, нафтагазаноснасць, праблемы асваення рэсурсаў вуглевадародаў" (у суаўт.).
Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга (1982), медалямі.
Падзяліцца
5
