Старажытны горад на Менцы зарадзіўся ў канцы X стагоддзя. Атрымліваецца, Мінск старэйшы, чым прынята лічыць?

Археолагі даказалі, што старажытны горад на Менцы зарадзіўся ў канцы X стагоддзі. Аб гэтым расказаў журналістам БЕЛТА Андрэй Вайцяховіч, загадчык аддзела археалогіі Сярэдніх вякоў і Новага часу Інстытута гісторыі НАН. Пад ягоным кіраўніцтвам праходзяць раскопкі на Менцы.

У 2022 годзе быў складзены план археалагічных даследаванняў комплексу на рацэ Менцы. У 2023 і 2024 гадах работы ішлі пад кіраўніцтвам археолага Андрэя Вайцяховіча, плануецца прадоўжыць іх і ў наступным годзе.

Старажытны Менск зарадзіўся на Менцы, а потым быў перанесены

Знойдзены ўнікальныя драўляныя канструкцыі і артэфакты, якія дазволілі зрабіць новыя высновы аб гісторыі беларускай сталіцы. Навукоўцы прыйшлі да высновы, што старажытны Менск зарадзіўся на Менцы і потым быў перанесены на месца зліцця Свіслачы і Нямігі.

Паводле слоў Андрэя Вайцяховіча, вучоныя за два гады раскопак ужо атрымалі асноўныя вынікі. Праведзена даследаванне ўнутрывальных канструкцый і вывучаны іх вонкавае аблічча, канструктыўныя асаблівасці, час узвядзення. Навукоўцы сцвярджаюць, што гэта тыповыя дрэва-земляныя ўмацаванні для старажытнарускага горада, якія былі ўзведзены ў самым канцы X – пачатку XI стагоддзя.

Гэта значыць, горад зарадзіўся ў 990-я гады.

Гэтыя ўмацаванні па памерах не саступалі ўмацаванням, якія былі выяўлены ў Мінску на Свіслачы. Гэта раўнацэнныя па магутнасці гарадскія сцены, але яны створаны па розных тэхналогіях і ў розны час. На Менцы горад з'явіўся раней.

Што пакажа радыёвуглеродны аналіз?

Археолагі таксама вялі працу на пасадах, на дзядзінцы малога гарадзішча і выявілі сляды пражывання дружыны – рэдкія элітарныя рэчы, дарагую зброю. Яны зафіксавалі некалькі пажараў, выкліканых ваенным умяшаннем. І ўзялі ўзоры на радыёвуглеродны аналіз, каб атрымаць дакладную дату, калі тут былі ваенныя напады і супаставіць з гістарычнымі падзеямі.

"Мы можам на 100% сцвярджаць, што гэта буйны горад, росквіт якога прыпаў на XI стагоддзе. У канцы XI стагоддзя ён паступова прыйшоў у заняпад, і да сярэдзіны XII стагоддзя жыццё тут поўнасцю спынілася. Мы можам гэта звязваць з узнікненнем новага горада на Свіслачы, бо цэнтр быў перанесены туды", – падкрэсліў вучоны.

А ці быў храм?

Але адно пытанне яшчэ засталося нявырашаным. Падчас раскопак археолагі знайшлі пахаванні, якіх там быць не павінна. Звычайна пахаванні не ладзілі на тэрыторыі, дзе жылі людзі. Яны маглі быць толькі ў тым выпадку, калі на гэтым месцы стаяў храм.

Ёсць гіпотэза, што ў паўднёвага ўваходу ў гарадзішча была драўляная царква, вакол якой здзяйсняліся пахаванні ў XI-XII стагоддзі. Каб даказаць гэтую версію ці абвергнуць, археолагі ў наступным годзе збіраюцца праводзіць раскопкі на тым месцы, дзе мог быць храм.

Дарэчы, гэтая версія пацвярджаецца тым, што ў мінулым годзе недалёка ад азначанага месца было знойдзена пераноснае кадзіла.

Пасля завяршэння буйных раскопак на Менцы плануюць стварыць музей.